چگونه می توان از ریزش میوه سیب جلوگیری کرد ؟

چگونه می توان از ریزش میوه سیب جلوگیری کرد ؟

عموما” در سالی که درختان سیب و یا گلابی پر از شکوفه گل می شوند همه آنها تبدیل به میوه نشده و ریزش می کنند. این اختلاف بسیار گل و میوه امری طبیعی محسوب می شود. طبق تحقیقات پرفسور Friedrich چناچه ۴ تا ۶ درصد گلها در سیب و گلابی و ۱۰ تا ۲۰ درصد گلها در گیلاس و هلو و زردآلو به میوه تبدیل شوند در آن سال محصول خوبی در انتظار باغداران خواهد بود. در ادامه نتیجه گرفت که رابطه مستقیمی بین تعداد دانه در درون میوه سیب و ریزش میوه آن وجود دارد. چنانچه تعداد دانه های درون میوه بالغ بر ۲ عدد گردد، بعلت کمبود میزان هورمون مترشحه این میوه‎ها ریزش حاصل می کنند و اگر همه دانه های درون میوه که حداکثر به ۱۰ عدد میرسند تکامل پیدا کنند بعلت کوچک بودن دانه های باز هم میزان تولید هورمون کم شده و سبب ریزش میوه می گردد و اگر دانه ها حد متعادل بین ۵ تا ۷ دانه باشند ریزش کمتر و در نهایت محصول بیشتر خواهد بود.حالا سایر عوامل تاثیر گذار در رسیدن میوه سالم را در نظر نگیریم عامل ریزش میوه مهمترین قسمت در برداشت و عرضه محصول به بازار خواهد بود مقایسه شود فروش میوهای ریزش کرده یا باصطلاح بادریز با میوه های چیده شده که تقریبا” اختلاف قیمت سه برابر میباشد.برای ریزش بیش از حد میوه درختان دلایلی وجود دارد و این ریزش عامل مهم در تعیین مقدار محصول قابل برداشت می باشد. همه میوه ها در بیشتر شرایط دچار ریزش مستمر بعد از گلدهی نمی شوند.و عوامل زیادی از جمله موارد زیر دخیل هستند :

– عوامل محیطی ( باد شدید ، دمای کم و یا زیاد ، رطوبت … )

– ژنتیکی ( ارقام حساس و یا مقاوم به ریزش … )

– هورمونی ( اثرات هورمون اکسین ، سیتوکنین ، جیبرلین … )

– برخی آفات و بیماری ها ( مانند کرم سیب و پوسیدگی مغز میوه …   )

– نوع تغذیه ( عناصری چون ازت ، روی ، بر … )

بطور کلی محققان شایع ترین دلیل ریزش میوه را عدم تلقیح مناسب در زمان گرده افشانی میدانند. و وفور میوه در درخت و باغ را ، همین عامل لقاح تعیین میکند. حتی ریزشهای بعدی نیز در اثر عدم لقاح مناسب ارزیابی میکنند . بطوریکه عدم لقاح موجب ریزش صد در صدی میوه میشود و لقاح ناقص با توجه به ساختار گل در درخت سیب که میبایست ده عدد تخم یا دانه در داخل میوه تشکیل شود با وجود کمتر از ۵ تخم ، ریزش میوه در تابستان حتمی خواهد بود. بدین جهت سایر عوامل موثر در ریزش را که عوامل خارجی در بالا ذکر شد در اهمیتهای بعدی قرار خواهند گرفت.

بطور کلی مراحل ریزش میوه سیب و حتی گلابی را در موارد زیر خلاصه کرد:

 مرحله اول ریزش :ریزش میوه در مرحله اول در درختان سیب بلافاصله بعد از ریختن گلبرگها شروع شد. به مدت ۲ تا ۳ هفته ادامه می‎یابد. در این مدت مخصوصاً میوه هایی ریزش می کنند که از لحاظ تعداد دانه های تشکیل شده بسیار کم و با اینکه عمل تلقیح در آنان بطور ناقص انجام گرفته باشد در اکثر مواقع مقدار زمان از میوه ها در این مرحله ریزش بر اثر خود تلقیحی یا عدم تلقیح ریزش می نماید.

۲- مرحله دوم ریزش یا ریزش میوه در خردادماه :ریزش دوم میوه در درختان سیب و گلابی که بنام ریزش در خرداد ماه موسوم است بیشتر مورد توجه قرار می گیرد زیرا در این زمان میوه تقربیاً به اندازه یک فندق شده در حدود چند هفته بعد از ریزش اول شروع شد، و به مدت ۲ تا۴ هفته ادامه پیدا می کند. شروع این ریزش چند هفته بعد از ریزش اول است و به مدت ۲ تا ۴ هفته ادامه پیدا می کند شدت ریزش در این مرحله بسیار زیاد بوده مخصوصاً در بعضی از واریته ها اعداد زیادی از میوه های تشکیل شده خود را از دست میدهند. بدون شک دراین مرحله ریزش علاوه بر اثر کمبود مقدار هورمون های لازم عوامل دیگر مانند مواد غذایی آب و پایه نیز رل مهمی باز می کنند.

۳- ریزش قبل از رسیدن کامل میوه:این ریزش ۲ تا ۳ هفته و گاهی چند روز قبل از رسیدن کامل سیب درخت مشاهده می گردد. علاه بر فاکتور های خارجی مانند کم و یا زیادی آب، ضعف و یا قدرت باردهی بیش از حد درخت، کم و یا زیاد بودن مواد غذایی، افزایش درجه حرارت ناگهانی و خشکی بیش از حد عوامل ارثی نیز بستگی دارد.در این بحث علل ریزش در زمان رسیدن میوه مورد بررسی قرار میگیرد. پ‍‍ژوهشگران عقیده دارند که یک سری هورمون و تنظیم کننده های رشد در نوک جنین و بذر ترشح ، و باعث میشوند که دم میوه به درخت چسبیده و میوه وجنین از درخت مادری تغذیه نمایند و به رشد و نمو خود ادامه دهند ؛ این مواد اگر به هر عللی ترشح نشوند و یا غلظت این مواد در داخل نسج درخت کم شود درخت حس میکند که جنین تکامل یافته و شروع به تشکیل لایه جداکننده در دمگل میوه مینماید که نهایتا” میوه ریزش می کند.

جلوگیری از ریزش میوه با هورمون پاشی:تحقیقات ثابت کرده است محلولپاشی هورمون های مصنوعی می تواند این نوع ریزراکنترل کند .نوع هورمونی که بهترین نتیجه را می دهد بسته به نوع میوه تغییر می کند و با کاربرد درست و به موقع هورمون می توان نتایج قابل توجه به دست آورد.نفتالین استیک اسید شبه هورمونی است که برای جلوگیری از ریزش میوه قبل از برداشت بصورت محلول پاشی مورد استفاده قرار میگیرد. این ماده خطرات سویی روی محصول سیب ندارد و میتواند در همه ارقام سیب مورد استفاده قرار گیرد . نفتالین استیک اسید حدودا” سه روز بعد از سمپاشی اثر خود را بروز میدهد و دو تا سه هفته بطور موثر و ملموس از ریزش میوه جلوگیری میکند.

مقدار مصرف : ۲۵ گرم نفتالین استیک را در ۱۰۰ سی سی الکل سفید حل میکنیم ( این ماده مستقیما” در آب حل نمیشود ) بعد همه محلول آماده را در هزار لیتر آب ( یک تانکر سمپاش ) میریزیم و روی میوه های درختان سیب محلول پاشی میکنیم.

شرایط : ۱) بهترین زمان محلولپاشی ۱۰ تا ۱۵ روز مانده به برداشت میوه میباشد.۲) دمای هوا حداکثر ۲۵ درجه سانتی گراد باشد محلولپاشی در صبح یا عصر توصیه میشود.۳) از اختلاط محلول با سایر سموم حشره کش یا قارچ کش و یا حتی کودهای مایع جدا”   خودداری شود.۴) بعد از محلولپاشی رطوبت جو ، شبنم ، حتی بارندگی اثر هورمون را بیشتر میکند.از عیوب این محلول مدت زمان کم اثربخشی آن یعنی ۲ تا ۳ هفته میباشد بعد از این زمان ریزش میو ه در صورت برداشت نکردن شروع خواهد شد و تکرار محلولپاشی اثر چندانی نخواهد داشت.ترکیبات شناخته شده دیگری از گروه فنوکسی مانند   ( ۲-۴-D ) ,… ,   نیز ماده ای بنام تجاری   اتفن وجود دارد که بجهت محدودیت در استفاده کمتر توصیه میشود اتفن بیشتر در درختانی که میوه آنها با تکان دادن و بصورت مکانیزه برداشت میشود مانند گردو ، گیلاس ، آلبالو … بهترین کاربرد را دارد.

خصوصیات کلی درختان سیب وگلابی و راه های مبارزه با افات و ریزش انها

با بررسی های بعمل آمده در مورد درختان سیب قرمز مشاهده شده است باغاتی که بطور خالص از درختان سیب قرمز کشت شده اند به علت عدم وجود ارقام بولن ده در سطح باغ در زمان گل دهی و با توجه به اینکه درختان سیب قرمز تا حدود ۹۸ درصد دگر گنش هستند از عملکرد محصول خوبی برخوردار نبوده و بخصوص در سالهایی که در زمان گل دهی درختان دارای شرایط آب و هوائی نامناسب هستنداین باغات به علت عدم گرده افشانی مناسب از تولید محصول مناسب و اقتصادی برخوردار نمیباشند و به علت عدم گرده افشانی اکثر گلها بعد از گل دهی ریزش نموده و تبدیل به میوه نمیگردندو باغداران را با خسارت فراوانی مواجه میکنند.برای حل مشکل مذکور چند توصیه فنی به شرح زیر ذکر میگردد.

در چنین باغاتی اقدام به کشت ارقام بولن ده گردد. البته بسیار وقت گیر و غیر اقتصادی میباشد.اقدام به سر شاخه گذاری و پیوند ارقام بولن ده گردد.هرس فنی درختان و تغذیه مناسب و متعادل درختان گردد. این روش در سالهایی که شرایط آب و هوایی مناسب نباشد کارساز نبوده و نیز در سالهایی هم که شرایط آب و هوایی خوب باشد به علت اینکه بین دانه گرده و مادگی گل درختان سیب قرمز خود ناسازگاری وجود دارد نیز از کار آیی خوبی برخوردار نمیباشد.در سالهایی که شرایط آب و هوایی در زمان گل دهی نامناسب میباشد در باغاتی که ارقام بولن ده نیز کشت شده اند نیز جوابگو نمیباشد.در سالهایی که شرایط آب و هوایی در زمان گل دهی خوب باشد در باغاتی که تنها از درختان سیب قرمز استفاده شده اند نیز گلها بخوبی تلقیح میشوند ولی محصول خوبی حاصل نمیشود.در هر شرایط محیطی موجود در زمان گرده افشانی به علت ساختمان خاص گلهای سیب که میله های پرچم و کیسه های گرده ماده گیر را احاطه نموده اندتعدادی دانه گرده حتی در شرایط بسیار بد نیز روی کلاله مادگی قرار میگیرند.( عدم وابستگی به حشرات گرده افشان ) بنابراین به نظر میرسد عدم تلقیح و تولید میوه در درختان در سالهایی که شرایط محیطی مناسب نمیباشد فقط مربوط به جوانه زنی دانه گرده ؛ سرعت رشد لوله گرده در داخل مادگی و رسیدن آن به تخمدان و ترکیب سلولهای جنسی نر و ماده و نهایتا” تلقیح و تشکیل میوه است.بنابراین باید در زمان گل کامل از ماده ای شیمیای استفاده کرد که روند گرده افشانی را در درختان سیب قرمز تقویت کرده و مشکلات مطرح شده در بالا را تا حدود ۸۰-۷۰ درصد منتفی نموده و باعث باروری گلها و تولید محصول بسیار مناسب و مطلوب در سطح باغ گردد.

ساختمان گل در سیب :سیب از نظر گیاهشناسی جزء خانواده روزاسه میباشد بنابراین دارای یک نهنج ۵ برچه ای میباشد ودر هر نهنج ۲ عددجنین جهت تلقیح وجود دارد .هر برچه منتهی به یک خامه مادگی و در نهایت کلاله مادگی میگردد که وظیفه دارند کلاله مادگی دانه های گرده را به دام انداخته و رطوبت لازم برای جوانه زنی دانه های گرده و ایجاد لوله گرده را تامین نماید.خامه مادگی نیز وظیفه دارد تا لوله گرده را از خود عبور داده و لوله گرده وارد تخمدان شده و نهایتا” سلولهای جنسی باهم ترکیب شده و عمل لقاح صورت گیرد و جنین تشکیل شده که بعد از تشکیل جنین و هورمونهایی که از طریق خود جنین ترشح میگردد فرایند تشکیل لایه جدا کننده و دمگل را متوقف کرده و میوه شروع به رشد نمایدو میوه تشکیل گردد.دانه گرده بعد از قرار گرفتن در روی کلاله مادگی رطوبت موجود در روی کلاله مادگی را جذب کرده و شروع به جوانه زدن میکند که سپس لوله گرده ظاهر شده و رشد مینماید که این لوله گرده باید در عرض ۴۸-۷۲ ساعت مسیر خامه مادگی را رشد کرده و خود را به تخمدان برساند که جوانه زدن دانه گرده و رشد لوله گرده کاملا” تحت تاثیر شرایط محیطی از جمله درجه حرارت و میزان رطوبت نسبی هوا و کلاله و خامه مادگی میباشد.در سالهایی که در زمان گلدهی شرایط آب و هوایی نامناسب میباشد رشد لوله گرده کند شده و یا متوقف میگردد و از آنجایی که اندوخته غذایی دانه گرده برای تاثیر رشد لوله گرده محدود میباشد در چنین شرایطی میزان اندوخته غذایی تکافوی رشد لوله گرده را نکرده و عمل تلقیح صورت نمیپذیرد .چنین گلهایی بعد از چند روز و با از بین رفتن تراوت و شادابی کلاله و خامه مادگی ریزش مینمایند و به میوه تبدیل نمیگردد.بنابراین میتوان علت ریزش گلها را عدم تشکیل دانه و جنین و عدم ترشح هورمونها از طریق جنین و در نهایت تولید اتیلن و تشکیل لایه جداکننده در دمگل میوه و ریزش میوه دانست.در درختان سیب بعد از گل ۳ مرحله ریزش گل و میوه وجود دارد که به شرح زیر میباشد.در نهایت میوه هایی که در داخل آنها بیش از ۸ عدد بذر و جنین وجود دارد ماندگار شده به میوه کامل تبدیل میگردند.این ریزشها را میتوان به تنظیم بار درخت و قدرت رویشی درخت مرتبط ساخت و همچنین ارتباط مستقیم دارد با تعادل هورمونی ذاخل بدن خود درخت و بخصوص اتیلن.